Dlaczego rodzice „przeciętniaków” są szczęśliwsi? (I oni sami przy okazji też)

Dlaczego rodzice „przeciętniaków” są szczęśliwsi? (I oni sami przy okazji też)

Przeczytałam ostatnio książkę „Paradoks wyboru. Dlaczego więcej oznacza mniej” (ogromnie polecam!) i mam całą masę przemyśleń, zwłaszcza, jeżeli zestawić je z opowieściami rodziców, którzy czasami trafiają do mojego gabinetu, a właściwie rodziców i ich dzieci – jednych i drugich niezbyt szczęśliwych. To o czym piszę dzisiaj jest mocno na marginesie samej książki i nie do końca będzie o wyborze. Do tego tematu pewnie prędzej czy później z resztą wrócę.
To, co przeczytałam, pomogło mi przypomnieć sobie o kilku starych, znanych miłośnikom psychologii społecznej teoriach i nazwać zjawiska, które coraz częściej nas otaczają. Pierwszym z nich, (na którym chyba przyjdzie mi się dziś skupić, bo więcej nie zmieszczę na raz) jest nieszczęście ambitnych rodziców. Istnieje grupa rodziców (najczęściej zdolnych lub bardzo zdolnych dzieci), którzy są bardzo nieszczęśliwi, gdyż ich dzieci nie są wystarczająco dobre. Problem jednak nie tkwi ani w dzieciach, ani w uzyskiwanych przez nie wynikach, tylko w habituacji, czyli normalnymi słowami – przyzwyczajeniu.
Aby wytłumaczyć, o co mi chodzi zacznę od przykładu. Załóżmy, ze w naszym osiedlowym sklepiku pojawiły się wyjątkowo ładne jabłka za przystępną cenę. Pierwszego dnia, gdy to dostrzegamy kupujemy sobie jedno i jesteśmy ogromnie zadowoleni. Drugiego dnia spodziewamy się, że znów uda nam się kupić to jabłko i znów jesteśmy zadowoleni, ale już trochę mniej, no bo przecież się tego spodziewaliśmy. Po tygodniu to samo jabłko w tej samej cenie nie wywoła już u nas żadnych emocji. Po prostu przywykliśmy do ich obecności. Aby odczuwać taką samą przyjemność, jak kiedyś musielibyśmy trafić na jabłko jeszcze piękniejsze, większe, bardziej czerwone, ale i ono po dość krótkim czasie stanie się dla nas normą.
Dokładnie tak samo czuje się wielu rodziców dzieci – właśnie tych, które odnoszą sukcesy. W momencie, gdy dziecko przynosi pierwsze piątki rodzic jest szczęśliwy, jednak szybko stają się one normą, a podobnej satysfakcji dostarczają szóstki. Jeżeli rodzic wywiera wystarczająco duży nacisk na dziecko może ono przynosić coraz więcej najwyższych ocen. Problem w tym, że to może nadal niektórych rodziców nie usatysfakcjonować. Zaczynają się lekcje pianina, sport i czasem coś jeszcze. I wtedy następuje krach.
No bo co się stanie, jeżeli w naszym osiedlowym sklepie nagle zabraknie ślicznych jabłuszek? Wychodzimy niezadowoleni mimo, że te drugie w kolejności jabłka też są całkiem smaczne. One nie po prostu nie są dość smaczne, bo przywykliśmy do czegoś lepszego. Ich obecność nie wzbudza już emocji, inaczej, gdy ich zabraknie.
Tak samo niezadowoleni i nieszczęśliwi są rodzice gdy dziecku powinie się noga, albo wtedy, gdy po prostu nie daje już rady i wyniki spadają. To, że dziecko jest świetne, czy bardzo dobre już nie wystarcza, to za mało. Same piątki stają się porażką, a piąte miejsce na zawodach to koszmar, który śni się po nocach, mimo, że rodzice większości dzieci uznaliby to za spore osiągnięcie.
I tu wracamy do tytułu. Dlaczego średniaki i ich rodzice mają najlepiej? Jeszcze raz posłużmy się przykładem warzywniczym. Jeżeli na co dzień kupujemy dobre jabłka, ale raz pojawią się te najlepsze, to jesteśmy zadowoleni. Jeżeli jednak następnego dnia znów ich nie będzie, przez kolejne dni również, to szybko o nich zapomnimy i kiedy nagle znów zjawią się na jeden dzień znów sprawią nam radość. Ich nieobecność nie będzie już jednak wielkim rozczarowaniem. Po prostu wiemy, że one bywają i tyle. Tak samo może czuć się rodzic ucznia czwórkowego, któremu czasem wpadnie piątka – jest powód do radości, ale nie ma nacisku na to, żeby tak już było stale. Nie ma też powodu do zmartwień, gdy tych najwyższych ocen nie ma.
Niektórzy czytelnicy pewnie się obruszą, że pisze o dziecięcych ocenach w kontekście rodziców. Jasne, lepiej byłoby, gdyby ocen w ogóle nie było, albo gdyby nie były one dla rodziców istotne, bo są całkowicie niewymierne. Byłoby lepiej. Ale wielu rodziców jest bardzo przywiązanych do tych cyfr. Są one ważne także dla wielu dzieci. Skoro już tak jest, to może jeżeli uświadomimy sobie, jak działamy to łatwiej będzie nam wprowadzić zmiany w naszym funkcjonowaniu i ułatwić życie sobie, a przede wszystkim własnym dzieciom.
Jeżeli komuś w całym tym poście zabrakło dzieci, to zapewniam, że tą drugą – słabsza stroną zajmę się w którejś z następnych notek.